လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း - ဝၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ

                                             

လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း - ဝၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ    " VESAK DAY OR BUDDHA DAY

လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းပုတ်ႉထၼႆ ၸၢဝ်းပုတ်ႉ ၼႂ်းလုၵ်ႈၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉၵူၵေႃႉ တေႁူႉၵၼ်ဝႆႉယူႇ။ၵွပ်ႈၼၼ် ၼင်ႇႁိုဝ်တေပဵၼ်တၢင်းႁူႉ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈ ဝၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ တေယူႇတီ ၼႃႈလိၵ်ႈၼႆႉသေ လၢတ်ႈၼႄလွင်ႈ '' ဝၼ်းလိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်ႈ '' ဢမ်ႇၼၼ် " ဝၼ်းပုတ်ႉထ ၸဝ်ႈ '' ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ -

လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းလွင်ႈယႂ်ႇ၊ ပဵၼ်ဝၼ်းထွတ်ႈ ဝၼ်း မျၢတ်ႈ၊ ပဵၼ်ဢၼ်ဝၼ်ၵိုၵ်းပိုၼ်း ပုၼ်ႈတႃႇၸၢဝ်းပုတ်ႉထႁဝ်းဝၼ်း ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ 

မၼ်းလွင်ႈယႂ်ႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်?    မၼ်းထွတ်ႈမျတ်ႈၼင်ႇႁိုဝ်လႃႇ ပေႃးၼႆၸိုင် - ?

လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်းၼႆႉ-        (1) ပဵၼ်ဝၼ်ဢၼ်'' ပုတ်ႉထၸဝ်ႈႁဝ်း ႁၢပ်ႉၶၢမ်ႇဢဝ် ၵႂၢမ်း ၼိယတပျႃႇတိၵ်ႈ တၢမ်ႈတီႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတီပင်ၵရႃ၊  မိူဝ်ႈၸၢတ်ႈၸဝ်ႈ ပဵၼ်ရသေးသုမေႇထႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဝၼ်း လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း။

(2) မိူဝ်ႈမႁႃႇသၵ်ႉၵရဵတ်ႈ (68) ၼီႈ၊ ၼေႃႇလွင်းၸဝ်ႈသိတ်ထတ် တႁဝ်း ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈမႃး တီႈတႂ်ႈႁူမ်ႈမႆႉပဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မႅၼ်ႈဝၼ်း သုၵ်း၊ လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်းယဝ်ႉ။

(3) မိူဝ်ႈမႁႃႇသၵ်ႉၵရဵတ်ႈ (103)ၼီႈ၊ ၼေႃႇလွင်ႈၸဝ်ႈႁဝ်း ႁူႉႁၼ် ထမ်းတြႃးတင်းသဵင်ႈသေ ပဵၼ်ၽြႃးမႃး၊ တႂ်ႈႁူမ်ႈမႆႉၺွင်ႇပေႃးထိလူင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဝၼ်ပုတ်ႉ၊ လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း။

(4) မိူဝ်ႈမႁႃႇသၵ်ႉၵရဵတ်ႈ (148)ၼီႈ၊ ဢၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈႁဝ်း ဢဝ်ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ လူတ်းပွႆႇဢႃယုသင်ၶႃရၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဝၼ်း ဢၢင်းၵၢင်း၊ လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်းၼင်ႇၵဝ်ႇယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၵူၼ်းဝၼ်းတူၵ်းၶဝ် ႁူႉၵၼ်ၼမ်တႄႉ ပဵၼ် '' The Buddha's birth day, enlightenment and the passed away of Gautama Buddha. ၼႆယဝ်ႉ။

ဢၼ်တွင်းငၢႆႈ" မၼ်းတႄႉ -    လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်းၼႆႉ ...  

1. -  ပဵၼ်ဝၼ်းႁပ်ႉၶၢမ်ႇ ၼိယတပျႃႇတိၵ်ႈ။ 
2. -  ပဵၼ်းဝၼ်းဢၼ် ၼေႃႇလွင်းၸဝ်ႈ ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈမႃး။
3. -  ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ် ႁူႉႁၼ်ထမ်းတင်းသဵင်းသေ ပဵၼ်ၽြႃးမႃး။
4. -  ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ် ဢဝ်ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ ၼႆယူႇယဝ်ႉ။

လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်းၼႆႉ သမ်ႉပွင်ႇဝႃႈသင်? 

လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်းၼႆႉ -    ပေႃးဢဝ်ၸွမ်းပိူင်ပႃလိ ႁွင်ႉဝႃႈ '' ဝိသႃၶ/ ဝေသႃၶ (Visakha/ Vesakha)ၼႆႉယဝ်ႉ။ မိူင်းသီရိလင်းၵႃၶဝ်တႄႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ဝူၺ်ႇသၵ်ႉ ၼႆလႄႈ၊ တင်းလူၵ်ႈၵေႃႈ ဢွၵ်ႇသဵင် ႁွင်ႉၸွမ်းဝႃႈ  ''ဝူၺ်ႇသၵ်ႉ (Vesak) ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူင်းထႆးတႄႉ လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း ဝၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ ၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ '' ဝိသႃၶပူႇၸႃႇ - ဝၼ်း Wisakha Pucha 'ၼႆယူႇ ယဝ်ႉ။

ဝၼ်းလိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်းၼႆႉ ၼႂ်းမိူင်းၸၢဝ်းပုတ်ႉ လၢႆလၢႆမိူင်းၵေႃႈမီးလွင်ႈပႅင်ႇပိူင်ႈၵၼ်ဝႆႉဢိတ်းဢီႈ။ မိူင်ၼင်ႇ မိူင်းမၢၼ်ႈ၊ မိူင်းသီ ရိလင်းၵႃ လႄႈ မိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ဝၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ (Vesak day) ၼႆႉ တေဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ ၼႂ်းလိူၼ်ဢေႇပီ (29)ဝၼ်းသေတႃႉ -    မိူၼ်ၼ်ၼင်ႇ-  မိူင်းထႆး၊ မိူင်းလၢဝ်း၊ မိူင်းဝႅတ်ႉၼၢမ်း၊ မိူင်းမလေးသျႃး၊    မိူင်းသိင်ႇၵပူဝ်ႇ လႄႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး ၸိူဝ်းၼႆႉသမ်ႉ တေဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ ၼႂ်းလိူၼ်မေႇ(29)ဝၼ်း သေ တူၵ်းလိုၼ်းၵႂႃႇဢိတ်းၼိုင်ႈ။    (ဢိင်ႇၼိူဝ် ဝၼ်လိူၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇမီးပိူင်တၢႆ /မီးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ)

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ  မိူင်းဢၼ် ၼပ်ႉယမ်ၵိူင်း မႁႃယႃၼၶဝ် မိူၼ်ၼင်ႇ မိူင်းၶႄႇ၊ မိူင်းၵူဝ်းရိယႃ၊ မိူင်းၵျပၢၼ်ႇ တႄႇၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႇၵေႃႈမီးလွင်ႈ ၶိုင်ပွင်ႁဵတ်းသၢင်ႈယူႇၵူႈတီႈ" ဢိင်ၼိူဝ်ငၢဝ်းလၢႆးၽႂ်မၼ်းသေ ပႅၵ်ႈပိူင်ႈၵၼ်ႉဝႆႉယူႇၽွင်ႈ။ၵူၺ်းၵႃႈ သမ်ႉဝႃႈ ဝၼ်း၊ လိူၼ်မၼ်း ပိူင်ႈၵၼ်ၵႂႃႇဢိတ်း"ၵေႃႈ ၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်း လႄႈ လွၼ်ႉၵႅၼ် မၼ်းတႄႉ  ပဵၼ်လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း မိူၼ်ၵၼ်ၵူၺ်း။

လိူဝ်ၼၼ်ႉၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး မိူၼ်ၼင်ႇ ဝဵင်းၼယူးယွၵ်ႉ တီႈလုမ်းငၢဝ်ႈၸိုင်ႈ ၵုလသမၵ်ႉၵ(United Nations) ၶဝ်ၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈယူႇ ၵူႈပီပီယဝ်ႉ။ 

ဝၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ Vesak day ၼႆႉ တႄႇပဵၼ်မႃးမိူဝ်ႈလႂ် ?

တႃႇတေပဵၼ်မႃး ဝၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ လႆႈတႄႉတင်ႈ ဢုပ်ႇၵၼ် မႃးတီႈပၢင်ၵုမ်လူင် Conference ၵူႈမိူင်းမိူင်း၊ တီႈဝဵင်းၵူဝ်ႇလမ်ႇ ပူဝ်ႇ၊ မိူင်းသီရိလင်းၵႃ၊ မိူဝ်ႈ 1998၊ လိူၼ်ၼူဝ်ႇဝိမ်ႇပိူဝ်ႇၼၼ်ႉသေ ၽိူဝ်ႇထိုင်မႃး 1999၊ လိူၼ်သႅပ်ႉထိမ်ႇပိူဝ်ႇၼၼ်ႉ ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇ ၼွၵ်ႈမိူင်း သီရိလင်းၵႃ လႆႈတၢင်ႇထိုင်လုမ်းၵမ်ႇၽႃႇၵႂႃႇသေ ၵူၼ်း ၵူႈမိူင်း" လႆႈဢွၼ်ၵၼ် ၵမ်ႉထႅမ်ယွမ်းႁပ်ႇၵႂႃႇ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈမႃးမိူင်း မၢၼ်ႈ မီးၵႂႃႇ (34) မိူင်း လႄႈ လုမ်းၵမ်ႇၽႃႇ ၵုလသမၵ်ၵ (United Nation) ၸင်ႇလႆႈမၵ်းမၢၼ်ႈပၼ်ဝႃႈ ပဵၼ်ဝၼ်းယုတ်းၵၢၼ် လုမ်ႈ ၽႃႉ Vesak Universal Holiday ၼႆယူႇယဝ်ႉ။

ၶေႃႈသင်ႇသွၼ် ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ တီႈၵႅပ်ႈ"မၼ်းတႄႉ -

 ယႃႇပေႁဵတ်းၵၢၼ်မိူၵ်ႈ၊

 ႁႂ်ႈလိူၵ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်လီ၊

-သီၸႂ်ႁႂ်ႈၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ ၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ်ၽြႃး

 ႁေႃးမႃးဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

                          (ထမ်ႇမပတ)

ၶေႃႈလိုၼ်းသုတ်း -    ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈၵတ်းယဵၼ် ၊ ႁႂ်ႈၵၢင်းလွတ်ႈတၢင်းပဵၼ်၊ ႁႂ်ႈႁၢမ်းလွင်ႈၽေး ၶဵၼ်၊ ႁႂ်ႈမၢၵ်ႈမီးလီပဵၼ် ၵၼ် ၵူႈၵေႃႉၵူႈၵူၼ်းသေၵမ်း .......

                       ၸဝ်ႈပၼ်တိတသီရိ ( သႅင်မိူင်း )

                               (6/5/2020)