ၶၢဝ်းၵတ်း လႄႈ ပၢႆးယူႇလီ

  

ပေႃးၶဝ်ႈၶၢဝ်းၵတ်းမႃးၼႆ ၽွၼ်းလီၶၢဝ်းၵတ်း မီးတင်းၼမ်သေတႃႉ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈမၼ်းသေ ၵူၼ်းဢၼ် လႆႈပဵၼ် ၶေႃးၸဵပ်း၊ ဢႆ၊ ၶီႈမုၵ်ႈယွႆႉ ၸိူဝ်း ၼႆႉၵေႃႈ လႆႈငိၼ်းမႃး။ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ တႄႉ ပဵၼ်ၾၢင်ႁၢင်ႊ ၼႂ်းၶၢဝ်းၵတ်းၼႆႉ လီလီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ မိူဝ်ႈၼႂ်းၶၢဝ်းၵတ်းၼႆႉ တၢင်းပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ် ၵႆႉပဵၼ်ၼမ် လႄႈ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ႁေႉၵင်ႈ တၢင်းပဵၼ်ဝႆႉဢွၼ်တၢင်းၼႆၼၼ်ႉ တေၶႆႊၼႄတၢင်းပဵၼ် ဢၼ်ပဵၼ်ၼမ် မိူဝ်ႈၼႂ်းၶၢဝ်းၵတ်းၼႆႉၽွင်ႈယူႇ။

1။ ၶေႃးၸဵပ်း

ပေႃးဝႃႈ ၶဝ်ႈၶၢဝ်းၵတ်းမႃးၼႆ တႄႉ ဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ၼမ်သုတ်း ၼႆႉ ဢႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉဢွင်ႈတီႈမႆႈ သေ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းမႃး တီႈၵတ်း၊ လုၵ်ႉတီႈၼႂ်းႁိူၼ်း ဢၼ်မီးထၢတ်ႈ ဢုၼ်ႇသေ ၵမ်းၵမ်းဢွၵ်ႇၵႂႃႇတၢင်းၼွၵ်ႈ ဢၼ်ၵတ်းႁႅင်းဝႆႉ၊ ၾိင်ႈၾႃႉရႃႇသီႇ ၼႂ်းၸေႊဝဵင်း ၵိုင်ႉၵၢင်ႉလႅၵ်ႈလၢႆႈၵႂႃႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမႅင်းဝၢႆးရၢတ်ႉ ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇသေ ၸင်ႇပဵၼ် ၶေႃးၸဵပ်း မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးပဵၼ်ၶေႃးၸဵပ်း မႃးၼႆ လၢႆးတၢင်းယူတ်းယႃ ဢၼ်ဝႆး သုတ်းလႄႈ ဢၼ်ထိုင်တီႈသုတ်း တႃႇ တူဝ်ၵဝ်ႇၼႆႉတႄႉ ဢဝ်ၼမ်ႉၵိူဝ်ဢုၼ်ႇဢုၼ်ႇပူၼ်ႈပၢၵ်ႇပႅတ်ႈၵမ်းလဵဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉၵိူဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈမႅင်း တၢႆလႆႈသေတႃႉ လွင်ႈၵႂ်ႈၸဵပ်းၼႂ်းၵူင် ၶေႃးၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႊလူတ်းယွမ်း ၶႅၼ်းၵႂႃႇယူႇ။

2။ လုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇၸဵပ်းၶိုၼ်ႈ

ၵူၼ်းဢၼ်မီး တၢင်းပဵၼ်ၵွၵ်ႉ၊ လုပ်ႇၽွႆႈ၊ လုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇၵႂ်ႈၸိူဝ်း ၼႆႉသေဢမ်ႇၵႃး ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်လုပ်ႇ ၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇ ယၢမ်ႈပဵၼ်တၢမ်ႇၸဵပ်းမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပေႃးၽႅဝ် ၶၢဝ်း ၵတ်းၼႆ ယွၼ်ႉတၢင်းၵတ်းလႄႈ တေ လႆႈႁူပ်ႉလွင်ႈ ၸဵပ်းၶိုၼ်ႈၸိူဝ်ႉၼႆယူႇ။ ပေႃးတၢင်းၸဵပ်းၶိုၼ်ႈၸိူင်ႉၼႆ ပဵၼ်မႃး သေ တေယူႇႁိူၼ်းမူၵ်းၼႂ်းၽႃႈၵွႆးတႄႉ လွင်ႈၸဵပ်းၶိုၼ်ႈၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇၶႅၼ်း လႆႈသေဢမ်ႇၵႃး တေၼၵ်းထိုင်မႃးႁေ ၸၢင်ႊႁၢႆႉၸႃႉမႃးၵွၼ်ႇ။ လွင်ႈလုပ်ႇၵပ်း လုပ်ႇတေႃႇ ၸဵပ်းၶိုၼ်ႈ မိူဝ်ႈၶၢဝ်းၵတ်း ၼႆႉ ႁႂ်ႈလူတ်းယွမ်း ၶႅၼ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉၼႆ လဵၼ်ႈတၢင်းလဵၼ်ႈ ဢွၵ်ႇႁႅင်းမၢၼ်ႇ မၢၼ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်လၢႆး တၢင်းဢၼ်လီတီႈ သုတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

3။ ၽိဝ်ၼင်ႁႅင်ႈ၊ တႅၵ်ႇ

ၶၢဝ်းၵတ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉၾိင်ႈၾႃႈ ၽၢႆႇၼွၵ်ႈၵေႃႈ ထၢတ်ႈၼမ်ႉႁႅင်ႈဝႆႉလႄႈ ၽိဝ်ၼင်ႁဝ်းၶဝ်ၵေႃႈ ၸၢင်ႊႁႅင်ႈႁိူတ်ႇ ၽိုတ်ႇၸႃးမႃးယဝ်ႉ။ ပေႃးႁႅင်ႈလိူဝ်ႁႅင်း မႃးၼႆ ၸၢင်ႊပဵၼ်ၽိဝ်ၼင်ႁႅင်ႈ၊ တႅၵ်ႇ မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႃႇတေႁေႉၵင်ႈၽိဝ် ၼင်ႁႅင်ႈ၊ ၽိဝ်ၼင်တႅၵ်ႇ၊ ၽိဝ်ၼင်ၸႃး ၸိူဝ်းၼႆႈၼႆႉ ၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈမီးထၢတ်ႈၼမ်ႉတဵမ်ထူၼ်ႈဝႆႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼႆ လူဝ်ႇၵိၼ် ၼမ်ႉၼမ်ၼမ်၊ ၵိၼ်မၢၵ်ႇ ဢၼ်ထၢတ်ႈၼမ်ႉၼမ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ လိူဝ် ၼႆႉဢမ်ႇၵႃး ဢဝ် Lotion၊ Cream ဢၼ်ပႃးထၢတ်ႈၼမ်ႉၼမ်၊ ယႃႈတႃး တႅၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ လူဝ်ႇတႃးပၼ်ၽိဝ်ၼင် မၢၼ်ႇမၢၼ်ႇ။ ပေႃးတႃးပၼ်ၸိူင်ႉ ၼႆ ၸင်ႇတေၸၢင်ႊႁေႉၵင်ႈ ထၢတ်ႈၼမ်ႉ ၼႂ်းၽိဝ်ၼင်ႁဝ်း ယႃႇပေႁႂ်ႈႁႅင်ႈၵႂႃႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးတေတႃး Lotion၊ ယႃႈတႃးတႅၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉၼႆ မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉ ဢၢပ်ႇၼမ်ႉယဝ်ႉ ၽွင်းၽိဝ်ၼင်ႁဝ်း တိုၵ်ႉမီးထၢတ်ႈၼမ်ယူႇၼၼ်ႉသေ မိူဝ်ႈ ၸမ် တေၶဝ်ႈၼွၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်း လီတီႈသုတ်းယဝ်ႉ။ ဢၼ်တေလႆႈ ၾၢင်ႉထႅင်ႈလွင်ႈ႞တႄႉ မိူဝ်ႈဢၢပ်ႇ ၼမ်ႉၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈဢဝ်ၼမ်ႉမႆႈ မႆႈသေဢၢပ်ႇ၊ လူဝ်ႇလႆႈဢဝ်ၼမ်ႉဢုၼ်ႇသေဢၢပ်ႇၵွႆး။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈသင်ၼႆ ၼမ်ႉ လိူတ်ႇမႆႈၼႆႉ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၽိဝ်ၼင် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁႅင်ႈသေ ၸၢင်ႊၶူမ်း ၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။

4။ ပိင်ႇသူပ်းတႅၵ်ႇ

ပိင်ႇသူပ်းတႅၵ်ႇၼႆႉၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၽိဝ်ၼင်ႁႅင်ႈ၊ ၽိဝ်ၼင်တႅၵ်ႇယဝ်ႉ၊ ၾိင်ႈၾႃႉၽၢႆႇၼွၵ်ႈၼၼ်ႉ ထၢတ်ႈၼမ်ႉ ဢႄႇသေ ႁႅင်ႈလႄႈ ပိင်ႇသူပ်းႁဝ်းၶဝ် ၵေႃႈ ႁႅင်ႈသေၶႅင်မႃးလွႆးလွႆးယဝ်ႉ ၸင်ႇ တႅၵ်ႇမႃးၵွၺ်း။ ၵွပ်ႈၼၼ် ႁႂ်ႈထၢတ်ႈ ၼမ်ႉၼႂ်းတူဝ် တဵမ်ထူၼ်ႈၼၼ်ႉ လူဝ်ႇ ၵိၼ်ၼမ်ႉၼမ်ၼမ်၊ ၵိၼ်မၢၵ်ႇဢၼ် မီးထၢတ်ႈၼမ်ႉၼမ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ယဝ်ႉ ၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇ တႃး Lotion တီႈၽိဝ် ၼင်ၼၼ်ႉ တီႈပိင်ႇသူပ်းၵေႃႈ ဢဝ် ဢၼ်ယွမ်ႉသူပ်း ဢၼ်ပႃးမၼ်းၼၼ်ႉ တႃးပၼ်သေၵမ်း။ လူဝ်ႇလႆႈၾၢင်ႉ ယႃႇ ပေဢဝ်လိၼ်ႉ ၵမ်းၵမ်းလေးတီႈပိင်ႇ သူပ်းၼၼ်ႉ။

5။ တၢင်းပဵၼ်မွင်ၶေႃႈ

ၵူၼ်းဢၼ်မီးတၢင်းပဵၼ် မွင် ၶေႃႈ၊ ထူၺ်ႈၸႂ်ၵပ်ႉ၊ မီးတၢင်းပဵၼ်တီႈ လွတ်ႇထူၺ်ႈၸႂ် သေဢၼ်ဢၼ်ၸိူဝ်း ၼၼ်ႉ လူမ်းလၢင်ႈ ၶၢဝ်းၵတ်းၼႆႉ ပဵၼ် ပၼ်ႁႃၶဝ်ဢၼ်႞ယဝ်ႉ။ ပေႃးၵတ်း လၢင်ႈမႃးၼႆ ဢႆ၊ ထူၺ်ႈၸႂ်ယၢပ်ႇ၊ မွင် ၶေႃႈ၊ ထူၺ်ႈၸႂ်ၵပ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ တႄႇ ပဵၼ်မႃးယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၵူၼ်းမီးမွင်ၶေႃႈ၊ ၵူၼ်းဢၼ်မီး တၢင်းပဵၼ်သေဢၼ် ဢၼ် တီႈပွတ်ႇ တီႈလွတ်ႇထူၺ်ႈၸႂ်ၼႆႉ ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းၵတ်းမႃးၼႆ လူဝ်ႇလႆႈ လုမ်းလႃးတူဝ်ၵဝ်ႇ လိူဝ်သေဢွၼ် တၢင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းမိူင်းမႆႈ တီႈ ဢမ်ႇပေႃးၵတ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပေႃးႁူႉလီ သေတႃႉ ပေႃးပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈၵတ်း ၼႆ ၸိုင် ၵူၼ်းမီးတၢင်းပဵၼ် မွင်ၶေႃႈၼႆႉ ႁူႉလီၼႃႇ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၵူၼ်းမီးမွင်ၶေႃႈ ၸိူဝ်းယူႇဢွင်ႈတီႈၵတ်းၼႆႉ ပေႃးတေ ဢွၵ်ႇတၢင်းၼွၵ်ႈၼႆ ႁႂ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇ ပေႃး ဢုၼ်ႇလီၼၼ်ႉ လူဝ်ႇလႆႈၼုင်ႈၶူဝ်းၼႃ ၼႃ၊ ပႃးၽႃႈမႆ၊ သႂ်ႇမူၵ်ႇႁူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ယဝ်ႉ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ယႃႈယႃ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵႆႉၵိၼ်၊ ယႃႈသုတ်ႇတႃႇထူၺ်ႈၸႂ်ၵပ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တေလႆႈပႃးၸပ်းတူဝ်ဝႆႉတႃႇသေႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

6။ ပဵၼ်ဝတ်းၶႆႈၼၢဝ်

ဢွၵ်ႇလူမ်းၼၢဝ် ၼႂ်းၶၢဝ်းမႆႈၼႆႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မႅင်းဝၢႆးရၢတ်ႉဢၼ် တႅၵ်ႇ မိူဝ်ႈၶၢဝ်းႁႅင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ မိူဝ်ႈၶၢဝ်းၵတ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၼိုင် ၼမ်ႉၼႆသေတႃႉ သမ်ႉဢွၵ်ႇတၢင်း ၼွၵ်ႈ၊ ၵႂႃႇယိပ်းၶူဝ်းၶွင်တၢင်းၼွၵ်ႈၼႆၸိုင် တေလႆႈ သုၵ်ႈမိုဝ်းႁႂ်ႈမူတ်းသႂ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး သင် ဝႃႈ ၵူၼ်းႁိူၼ်းသေၵေႃႉၵေႃႉ ၼၢဝ်ၸိုင် မႅင်းဝၢႆးရၢတ်ႉၼၼ်ႉ ၸၢင်ႊၽႄႈၸပ်း တၢင်ႇၵေႃႉလႄႈ ၵွၵ်းၼမ်ႉ၊ ဝၢၼ်ႇၶဝ်ႈ၊ ၽႃႈၸဵတ်ႉ၊ ၶူဝ်းၸႂ်ႉတႃႇမၼ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈၽႄသေ လွႆးပၼ် ၵဵင်ႈသႂ်လီလီ ၼၼ်ႉယူႇ။

7။ တွင်ႉမူၺ်ႈတွင်ႉၵမ်ႉ

ၼႂ်းၶၢဝ်းၵတ်းၼႆႉ ႁႅင်းယႃႉၶႆ မၼ်းၼႂ်းသၢႆလွတ်ႇယိူဝ်ႇၼၼ်ႉ လူတ်း ယွမ်းၵႂႃႇလႄႈ သင်ဝႃႈၵိၼ်တၢင်းၵိၼ် ဢၼ်ပႃးၼမ်ႉ မၼ်းၼမ်ၸိုင် တေၵႂႃႇ ၶမ်ယူႇၼႂ်းထူင်ယိူဝ်ႇႁိုင်ယဝ်ႉ တေပဵၼ် ဢူၵ်းၵပ်ႉ ယူႇယၢပ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၢၵ်ႇမႆႉမၢၵ်ႇတွၵ်ႇ ဢၼ်သူတ်ႇသႂ်ၸိူဝ်း ၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈၵိၼ်တႃႇႁႅင်းၵမ်ႉတူဝ်ယူႇသေတႃႉ ပေႃးၼမ်လိူဝ်ၵႂႃႇၼႆ ၸၢင်ႊ တူၼ်ႉဝႅၵ်ႇၶိုၼ်ႈမႃး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဢၼ်လႆႈလၢတ်ႈၵႂႃႇ တၢင်းၼိူဝ် ၼႆႉပဵၼ် လွင်ႈတၢင်းပဵၼ် ယွၼ်ႉထၢတ်ႈၵတ်း၊ ၾိင်ႈၾႃႉႁႅင်ႈႁိူတ်ႇလႄႈ ဢၼ် ၵႆႉပဵၼ် မိူဝ်ႈၶၢဝ်းၵတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၶႆႈဢမ်ႇၼၢဝ် ဢမ်ႇပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် သင်သေ တႃႇတေလတ်းၽၢၼ်ႇ ၶၢဝ်း ၵတ်းလႆႈ လူမ်လူမ်ငၢႆႈငၢႆႈ၊ ႁႂ်ႈလႆႈၶုၺ်ႉၸၢမ်ႇလွင်ႈၵတ်းယဵၼ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶဝ်ႁေႉၵင်ႈလႆႈယူႇ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၼႂ်း ၶၢဝ်းၵတ်းၼႆႉ တေလႆႈႁဵတ်းႁိုဝ်ယူႇ ၵိၼ်ၵႂႃႇၼႆၵေႃႈ တေလၢတ်ႈၼႄၵႂႃႇ ဢိတ်းဢီႈယူႇ။

1။ ၵိၼ်ၽၵ်းယိူဝ်ႈၶိူဝ်းၶဵဝ်လႄႈ ၼူမ်း ၼမ်ၼမ်လႄႈ

ၽၵ်းယိူဝ်ႈၶိူဝ်းၶဵဝ်ၼႆႉ ပႃးထၢတ်ႈ ဝၢႆႇတႃႇမိၼ်ႇ၊ ထၢတ်ႈပႂ်ႉသၢႆၸႂ်၊ ထၢတ်ႈ ႁေႉၵင်ႈဝႆႉလႄႈ ႁေႉၵင်ႈလႆႈမူင်ႈမႅင်း ဢၼ် ၸၢင်ႊပဵၼ် တၢင်းပဵၼ်ၼၼ်ႉ သေဢမ်ႇၵႃး တႃႇတေပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်လူင်လူင်လၢင်လၢင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁေႉ ႁၢမ်ႈလႆႈယူႇ။ ၼူမ်း လႄႈ တၢင်းၵိၼ် ၼူမ်းၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ႁေႉၵင်ႈလႆႈလွင်ႈ လုပ်ႇႁၵ်းသေ လွင်ႈၽိဝ်ၼင်ႁႅင်ႈႁိူတ်ႇ တင်း ၶူမ်းၸိူဝ်း ၼႆႉၵေႃႈ ႁေႉၵင်ႈပႃး လႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

2။ ပၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်း တႃႇၼွၼ်း လႄႈ တႃႇလဵၼ်ႈမႃႇဢွၵ်ႇႁႅင်းလႄႈ

ဢွၵ်ႇမႃႇလဵၼ်ႈႁႅင်း မိူဝ်ႈၶၢဝ်း ၵတ်းၼႆႉ လႆႈသုတ်ႇလူမ်းသႅၼ်ႈသႂ်သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလွင်ႈၵႅတ်ႇၶႄႁေႉၵင်ႈၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းၵႅၼ်ႇၶႅင်မႃးသေဢမ်ႇၵႃး တူဝ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈ တေပၢင်ႇသႂ်မႃးၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ၵၢင်ၶမ်ႈၵၢင်ၶိုၼ်း တူၺ်းထီႇဝီႇ တေႃႇလိုၵ်း၊ လဵၼ်ႈၵဵမ်းၼႂ်းၾူၼ်းၸိူဝ်း ၼႆႉ ငိူင်ႉဝႄႈသေ ၶဝ်ႈၼွၼ်းၸဝ်ႉၸဝ်ႉ ၼႆႉၵေႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸိုၼ်ႈပၢင်ႇ မီးႁႅင်းဝႆႉ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၽူႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉၶဝ်ဝႃႈ တႄႉ ၵေႃႉဢၼ်ၼွၼ်းလီလီသေ ဢွၵ်ႇ မႃႇလဵၼ်ႈႁႅင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပေႃးသူႈပဵၼ် ဝတ်း ၶႆႈၼၢဝ်ပဵင်း ၵူၼ်းတၢင်ႇၸိူဝ်းၼႆ ယဝ်ႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇၵႆႉယၢမ်ႈဝႃႈတီႈၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ “ၼွၼ်းၸဝ်ႉၸဝ်ႉ၊ လုၵ်ႉ ၸဝ်ႉၸဝ်ႉသေ ပႆတၢင်းၸဝ်ႉၸဝ်ႉတႃႉ” ၼႆ။

3။ တူမ်ႈၽၵ်းသႂ်ႇ မီႇၵီးသႅဝ်ႁွမ် ၼမ်ၼမ်လႄႈ

မီႇၵီးႁွမ်ဢၼ်ႁဝ်းသႂ်ႇၽၵ်း ၸိူဝ်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးထၢတ်ႈၵမ်ႉၵႅမ်ပၢႆးယူႇလီဝႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။ မိူၼ်ၼင်ႇ – မႆႉလၢမ်ႇၵျေႃႇ ၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်ယိူဝ်ႇၶဝ်ႈၸဵဝ်းလႅၵ်ႇလီသေ လွင်ႈၶီႈမုၵ်ႉလႆ၊ ၶူႈၼင်တၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ သၢၵ်ႈသႃႇၵႂႃႇယူႇ။ ပႃႈ ၵေႃႈ သၢဝ်းၵေႃး ၼႆႉၵေႃႈ လီတႃႇ ၵူၼ်ႉ ၵူၼ်ႉၶိုၼ်ႈၶိုၼ်ႈသေဢမ်ႇၵႃး ႁဵတ်းႁႂ်ႈ လိူတ်ႈလႆလီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွင်မိၼ်ႉ၊ မၢၵ်ႇၽိတ်ႉ၊ မၢၵ်ႇၽိတ်ႉပွမ်ႈ၊ ၶိင် ၸိူဝ်း ၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလွင်ႈၸဵပ်းၶိုၼ်ႈ လူတ်း ယွမ်းသေဢမ်ႇၵႃး လွင်ႈၸဵပ်းၵႂ်ႈၸိူဝ်း ၼႆႉၵေႃႈ ယွမ်းလူင်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၼႂ်းၶၢဝ်းၵတ်းၼႆႉ တေၵႅတ်ႇၶႄ ယႃႇႁႂ်ႈ လႆႈပဵၼ် လုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇ တေႃႇၸဵပ်း ၶိုၼ်ႈ၊ ၵႂ်ႈ၊ ၶီႈမုၵ်ႈလႆ၊ ၶူႈၼင်တၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉၸိုင် ပေႃးတူမ်ႈၶဝ်ႈၽၵ်းမႃး သႂ်ႇပႃးမီႇၵီးသႅဝ်ႁွမ်ၸိူဝ်းၼႆႉတႃႉ။

4။ ၵိၼ်ၼမ်ႉၼမ်ၼမ်လႄႈ

မိူၼ်ၼင်ႇလၢတ်ႈတီႈၼိူဝ်ၼၼ်ႉ ၾိင်ႈၾႃႉယႃႇသီႇၶၢဝ်းၵတ်းၼႆႉ ၼႂ်း လူမ်းၼၼ်ႉ ထၢတ်ႈၼမ်ႉဢႄႇသေႁႅင်ႈ ဝႆႉလႄႈ တႃႇတေႁေႉၵင်ႈ ၽိဝ်ၼင် ထၢတ်ႈၼမ်ႉယွမ်းၼၼ်ႉ လူဝ်ႇလႆႈၵိၼ် ၼမ်ႉပၼ်ၼမ်ၼမ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈ ပိူဝ်ႈၼႆ ၵိၼ်ၼမ်ႉ ဢၼ်ဢမ်ႇပႃးထၢတ်ႈ လဝ်ႈ (Alcohol) ၼၼ်ႉၼမ်ၼမ်ယူႇ။ ၼမ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်လီသုတ်းသေ တႃႉ ၼမ်ႉၼဵင်ႈၶဵဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးထၢတ်ႈ ၵႅတ်ႇၶႄၼႂ်းတူဝ်သေ ၶႆမၼ်းၵေႃႈတူၵ်း လႄႈ ထုၵ်ႇလီၵိၼ် ပၼ်ယူႇ။ လိူဝ်သေ ၼႆႉဢမ်ႇၵႃး ၼႂ်းၶၢဝ်းၵတ်းၼႆႉ တႃး Lotion၊ တႃးသူပ်းလႅင်ပႃးမၼ်း၊ ဢဝ် ၼမ်ႉဢုၼ်ႇဢုၼ်ႇဢၢပ်ႇၼမ်ႉ ၸိူဝ်း ၼႆႉသေ လုမ်းလႃးတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢဝ်တႃႉ။

ပေႃးတေလႆႈ လၢတ်ႈႁုပ်ႈဢဝ်ၼႆ ၶၢဝ်းၵတ်းၼႆႉ တူင်ႇဝူင်းႁိမ်းႁွမ်းၵတ်း ယဵၼ်သေ ၵတ်းၸိုၼ်ႈသႂ် ယူႇလူမ်ငၢႆႈ ဝႆႉယူႇ။ တႃႇတေဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း၊ တႃႇ ႁဵတ်းပွႆးသိူဝ်းမူၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်းသၢင်ႇထုၵ်ႇလီၶၢဝ်းၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈ ၶၢဝ်းၸိူဝ်ႉၼႆၼႆႉ လုမ်းလႃးတူဝ်ၵဝ်ႇလီလီႁႂ်ႈယူႇလီၼႆၸိုင် ၾိင်ႈၾႃႉရႃႇသီႇ ၼႆႉ မီးပႃးၽၢႆႇႁဝ်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

By ၸၢႆးယီႈ -  သိုပ်ႇလူလႆႈတီႈ   သႅၼ်ပၢႆး